Pierwszy witraż, przesłonięty w swej górnej części balkonem organowym, przedstawia nawrócenie ap. Pawła (Dz. 9). Pochodzi z warsztatu B. Francke z Naumburga /Nowogrodziec/. Herby ofiarodawców przedstawiają od prawa w lewo: rodzinę v. Stülpnagel, v. Kessel, v. Buttlar, Kraker v. Schwarzenfeld, v.Friderici i v. Minutoli. Niestety, trudno jest odtworzyć w całości ten witraż z powodu uszkodzeń powstałych po roku 1945. Odnowiono tylko fragmenty.

Kolejny witraż przedstawia w centralnym miejscu postać księdza doktora Marcina Lutra, który 10 grudnia 1520 roku przy Bramie Elsterskiej w towarzystwie profesorów i studentów miejscowej wszechnicy spalił księgę prawa kanonicznego. Ostrzegawczą bullę papieża Leona X (Exsurge Domine), wzywającą Lutra do odwołania swojej nauki i upokorzenia się przed Rzymem, mieli ogłosić i spopularyzować na terenie Niemiec Jan Eck oraz Hieronim Aleander, nuncjusz rzymskiej kurii w Niemczech. Niebawem okazało się, że papieska bulla była niewypałem nie tylko dlatego, ze znajdujące się w niej sformułowania świadczyły o żenującym niezrozumieniu teologii Lutra, na co zwracał uwagę nawet kardynał Cajetan. Wysiłki Ecka i Aleandra mające na celu podanie do publicznej wiadomości bulli Leona X na terenie części Niemiec nie przyniosły spodziewanego rezultatu, gdyż nie chciano już słuchać papieskich teologów. Spotykali się z wrogością, nawet im grożono i obrzucano obelgami. Luter początkowo nie chciał przyjąć do wiadomości pogłoski, że papież wydał przeciwko niemu bullę. Łudził się jeszcze możliwością rzetelnego dialogu. W trakcie teologicznej kontrowersji Słowo Boże musi zwyciężyć. Na tle bogato architektonicznie ozdobionym widać stłoczoną grupę jego akademickich przyjaciół, do których przyłączyli się ciekawscy. Skupiona w sobie postać Lutra podobna jest do tej znanej z obrazu Cranacha z roku 1520. Luter wrzucając bullę w ogień wypowiedział słowa: Ponieważ zasmuciłaś świętego Pańskiego, niech cię strawi wieczny ogień. Jeden z jego przyjaciół dorzuca do niej inne pisma papieskie. W architektonicznych ozdobach cokołu znajduje się herb Lutra. Witraż pochodzi z pracowni Ferdynanda Müllera z Quedlinburga. Ufudowany został przez duchownych i parafian z kościoła Mariackiego: A. Derlin, K. Rothe, H. Zahn... (dalsze nazwiska uległy zniszczeniu)

3. oraz 4. witraż z kaplicy chrzcielnej nawiązują do funkcji kaplicy. Chrzest Jezusa w Jordanie jest symbolem przyjęcia do społeczności chrześcijańskiej (Mt 3). Szczególny stosunek Jezusa do dzieci ilustrują słowa z Ewangelii Marka: Pozwólcie dzieciom przychodzić do mnie i nie zabraniajcie im, albowiem takich jest Królestwo Boże (Mk 10,14). Obydwa witraże są dziełem A. Seilera z Wrocławia i, podobnie jak witraż 13, przedstawiający księcia Fryderyka II i jego małżonkę przyjmujących sakrament Wieczerzy Pańskiej pod dwiema postaciami, ufundował majster ciesielski Wilhelma Löbel z Legnicy. Dziecko mające być ochrzczone przedstawia wówczas ośmioletniego syna Ottona Löbela. Dane te pochodzą od Klausa Löbela, wnuka Wilhelma i syna Ottona Löbela.

Witraż nad ołtarzem, ufundowany przez cesarza Wilhelma II, w części dolnej przedstawia Ukrzyżowanie i Zmartwychwstanie Pana Jezusa. W górnej części widzimy pochyloną postać Jadwigi, uznawanej w kościele rzymskokatolickim za świętą i patronkę Śląska, stojącą u ciała swego syna Henryka II Pobożnego na pobojowisku w Legnickim Polu w 1241 roku. Witraż jest dziełem mistrza z Monachium Carla de Bouché.

Od strony południowej znajduje się witraż z herbami cechów i gmin wiejskich. W roku 1454 zbuntowawszy się przeciw patrycjatowi miejskiemu cechy opowiedziały się po stronie księcia piastowskiego odgrywając odtąd w mieście bardzo ważną rolę. Do parafii należały liczne okoliczne wsie, przedmieścia i majątki ziemskie, jak: Księże Wielkie, Białowieś, Stare i Wielkie Piekary, Pątnów, Dobrzejów i inne. Te osiedla w dowód swej dawnej przynależności, jeszcze z IX wieku, uznały za stosowne w ten sposób się upamiętnić.

Ten witraż z północnej strony absydy przedstawia herby tych książąt i panów, którzy odegrali w dziejach Piastów znaczącą rolę. Jako kościół zamkowy, obok kościoła św. Jana, który przez dłuższy czas był też kościołem książęcym, stał się kościół Mariacki kościołem, w którym najczęściej wielcy panowie znajdowali miejsca swego ostatecznego spoczynku. Od czasów Reformacji znajdujemy więc w niepełnych aktach wymienionych około 80 pochówków w nawie środkowej. Pomimo to, już w 1905 roku w czasie ostatniego wielkiego remontu kościoła i wstawienia w okna witraży, nie było w nim starych epitafiów i proporców zdobiących niegdyś miejsca pochówków. Dlatego pokolenie dokonujące remontu kościoła w 1905 roku, chcąc odświeżyć pamięć o swych przodkach, postanowiło uczynić to poprzez witraże. Witraż przedstawia około 60 herbów rodów rycerskich. Do ołtarza przylega piastowska loża książęca. Witraże strony północnej przedstawiają historię zbawienia i historię Kościoła jako świadectwo ludzi służących Kościołowi

Piastowską lożę książęcą ozdabia witraż przedstawiający pieśniarzy Starego Testamentu, wskazujących na Mesjasza. W środku widzimy króla Dawida. Obok niego wyobrażono przywódców lewitów, śpiewaków i twórców psalmów świątynnych, z których najsławniejszym był niewątpliwie Dawid. Z jego lewej strony znajduje się Azaw, pełniący swą służbę na górze Syjon. Po prawej stronie Dawida umieszczono Hamana, wnuka proroka Samuela, z uzdolnionej rodziny śpiewaczej rodu Korah. Za nim znajduje się Etham, sprawujący służbę w świętym namiocie w Gibeonie. Witraż ten jest dziełem profesora Oetkena. Fundatorami byli członkowie parafii, wymienieni w napisie podwitrażowym: Emma Fleischer z domu Timmler, L. Haack, August Jungfer, Richard Klose, Selma Mornzig z domu Frueauf, Wilhelm Nerlich, Richard O?Brien, August Ritter, Ernst Schiek, Wilhelm Schimann, Max Seiler, bracia Max i Richard Fimmler.

Drugie okno od strony północnej przedstawia w witrażu niewiasty w służbie Jezusa - Marię i Martę (Łk 10, 38-42). W napisie pod witrażem znajdujemy słowa Jezusa: Maria obrała lepszą cząstkę. Ten witraż jest dziełem prof. Geigesa z Fryburga Bryzgowijskiego i zgodnie z wolą parafii poświęcony został kościołowi przez kobiety i dziewczęta z parafii. Na dolnym polu środkowym czytamy: Prof. Geiges Freiburg/Br. 1905. Na polach poniżej obrazu umieszczono rok 1992, w którym. renowacji dokonała firma: Ojciec i Syn Brzezińscy. Czytamy tam: Renowacja. Pracownia Brzeziński. Legnica.

Trzeci obraz od strony północnej przedstawia mężczyzn w służbie Jezusa. Reprezentują ich apostołowie Piotr i Paweł. Pod spodem umieszczono herb miasta Legnicy. Każdy z apostołów dzierży w ręku swój symbol: Piotr klucz, Paweł miecz Słowa Bożego. Śląski orzeł nad herbem Legnicy mógłby wskazywać na fundatorów tego witraża. Postaci w tym i następnych witrażach mają mocne, soczyste kolory, zgodnie ze średniowiecznym sposobem malowania. Witraż nosi podpis: Kościołowi naszych kochanych kobiet ufundował w 1905 roku patronat parafii.

Czwarty witraż, ponad bogato zdobionym portalem, przedstawia chrześcijańską misję w tej części Śląska. Benedyktyński zakonnik z saksońskiego klasztoru głosi mieszkańcom doliny Kaczawy Ewangelię wnosząc krzyż. Na pierwszym planie drwal z siekierą wskazuje na wyrąb pierwotnej puszczy i na powstanie w tym miejscu osady. Pozostałe postaci trzymają widły i sieci, świadczące o tym, ze są rybakami. Ponad grupą słuchających unosi się jeszcze nie dokończona budowla z drewna: zaczątek kościoła. Dalej, w głębi błyszczą w słońcu pozostałe jeszcze resztki śniegu na wzniesieniach Karkonoszy, zwiastując wiosnę, łamiącą mocny lód pogaństwa i dającą początek chrześcijaństwu. Także i ten witraż pochodzi z pracowni Oetkena i został ufundowany przez synów długoletniego członka Rady Parafialnej: Na pamiątkę ojca, królewskiego radcy Henryka Langnera przez jego wdzięcznych synów. 1905.

Piąty witraż wprowadza nas na próg historii. Niemieccy rycerze wraz z polskimi spotkali się na równinie pod Legnicą w 1241 roku w walce z Tatarami. Henryk II Pobożny zdecydował się stanąć wraz z rycerstwem chrześcijańskim i ludnością do walki o wiarę i ojczyznę. Zanim jednak przekroczył bramę Wrocławską, wstąpił wraz z rycerstwem do kościoła Mariackiego, aby poświęcić oręż. Kościół ten, od czasu ustanowienia rezydencji książęcej w Legnicy w 1192 roku, wzniesiono już z kamienia. Rwącemu się do walki księciu brak cierpliwości i dlatego opuszcza mszę przed jej końcem. Zdumieni jego towarzysze spoglądają na wodza, wróżąc z tego nieszczęście. Henryk II odziany w płaszcz trzyma w jednej ręce hełm z orłem, a w drugiej miecz. Jego rysy wzięto z nagrobka znajdującego się w kościele św. Wincentego we Wrocławiu. Na prawo od niego znajduje się rycerz von Rothkirch, który zgodnie z legendą nosił jego sztandar. Poznajemy go po trzech orlich głowach. Za nim stoi rycerz von Zedlitz z klamrą u pasa ozdobioną czerwonym proporczykiem, rycerz von Busewoy (Bożywoj) z orlim tułowiem i szachownicą W środkowej partii z lewa znajduje się grupka rycerzy w pancerzach: panowie von Brauchitsch i von Reinbaben za skaczącym jeleniem, von Prittwitz z czarno-żółtą szachownicą, von Nostitz z rogami bawołu. Nad nimi, ponad kreską, od lewa na prawo, tarcze von Köckritza z trzema liliami, von Seydlitza z trzema rybami i von Tschammera z rogami jelenia i bawołu. Z przeciwnej strony tego pola przedstawiono korpus łosia von Abschatz, głowę byka panów Strachwitz i ozdobioną wieżami warownię panów Pogarell. Ozdobną posadzkę przybrano herbami joannitów i krzyżaków, gdyż i tych wezwano do walki. Przy ołtarzu kapłan wraz z ministrantami odprawia mszę. Na galerii muzykanci trąbią w trąby i biją w bębny. Witraż zaprojektowali synowie prof. Linnemana z Franfurtu nad Menem. Pod witrażem umieszczono napis: Ufundowano przez członków parafii Piotra i Pawła. A.D. 1905.

W witrażu szóstym okna północnego, w przeciwieństwie do wojennego obrazu przedstawiającego Henryka II, widzimy scenę pełną spokoju, przedstawiającą książąt w następnym okresie rozwoju Reformacji. Jeden z następców Henryka Pobożnego - książę Fryderyk II na Legnicy i Brzegu oraz Wołowie, zmarły w 1547 roku, zwolennik Reformacji - zawarł z księciem Albrechtem Hohenzollernem pruskim umowę na przeżycie. Z jego poparcia już w 1522 roku w kościele Mariackim w Legnicy Fabian Eckel głosił czystą Ewangelię zgodnie z naukami Lutra, a od 1524 roku udzielał sakramentu Komunii Świętej pod dwiema postaciami - Chleba i Wina czyli Ciała i Krwi Chrystusa. Na witrażu widzimy parę książęcą przed ołtarzem (znajdującym się dawniej w miejscu, gdzie dziś jest kazalnica) przyjmującą przy prostym stole sakrament Komunii Świętej pod dwiema postaciami. Przyjmują ją książę Fryderyk II i jego żona Zofia von Brandenburg-Ansbach. Rysy twarzy księcia i jego żony wyrażają głębokie przejęcie się obrządkiem. Między młodzieżą szlachecką i dworzanami widać postać Valentina Trozendorfa, sławnego rektora pierwszej wyższej uczelni ewangelickiej w Złotoryi w zsekularyzowanym dawnym klasztorze. Trozendorf często przebywał w Legnicy i brał żywy udział w rozwoju Reformacji w księstwie. Także ten witraż wykonali synowie prof. Linemanna z Frankfurtu nad Menem. Podpisy pod nim wymieniają fundatorów, członków parafii (1905r.): August Hertramp, Emil Peikert, Wilhelm Löbel, Wilhelm Schlieter, Teodor Meisch, Oswald Schön, Eduard Meissner, Moritz Weist.

Siódmy i ostatni witraż tej serii z północnej strony kościoła Mariackiego przedstawia uczonych niemieckich w służbie Ewangelii, reformatorów Kościoła i systemu szkolnego, zajętych tłumaczeniem Starego Testamentu. Marcin Luter (w środku) roztrząsa pewna kwestię językową, rozważaną przez Filipa Melanchtona (na lewo od Lutra) oraz Jana Bugenhagena (na zewnątrz po prawej stronie). Problem ten poruszył uczony kaznodzieja zamkowy Kasper Cruciger (na prawo poniżej) oraz uczony rabin znawca Pisma Świętego (Starego Testamentu), których Luter prosi o miarodajną ocenę. Na dalszym planie znajduje się Justus Jonas (z prawej strony Lutra) oraz doktor Uniwersytetu Wittenberskiego (po lewej stronie od Melanchtona), służący Lutrowi pomocą. Jest to trzeci witraż wykonany przez braci Linnemann z Frankfurtu nad Menem. Na życzenie zboru utrzymany jest w jasnym tonie, tak że głowy uczonych wyróżniają się mocniej na tle jasnej odzieży. Ofiarodawcami tego witraża byli uczniowie szkół legnickich. Wskazują na to napisy pod witrażem. Po lewej stronie: Królewskie Gimnazjum, po prawej stronie: Gimnazjum. Pod spodem w formie stempli umieszczono napisy, od lewej do prawej: Miejska Szkoła Realna w Legnicy, Szkoła Rolnicza w Legnicy i Królewskie Seminarium Nauczycielskie w Legnicy.

Jeszcze raz przypominamy nazwisko Zbigniewa Brzezińskiego, który w pełni rzemieślniczych uzdolnień wraz ze swym ojcem odnowił witraże w tym kościele tak, że nie tylko wymienił ołowiane ramki, lecz także uzupełnił rozległe niekiedy uszkodzenia w szkle i oczyścił je. Dziś witraże te mogą znowu błyszczeć pierwotnym blaskiem. Obramowania okienne obmurowano na nowo obustronnie. Na zewnątrz witraże zabezpieczono siatką. Przy sposobności wyraża się podziękowanie wszystkim ofiarodawcom, którzy przyczynili się do zebrania funduszy na wyremontowanie tak pięknego obiektu służącemu od czasów Reformacji po dzień dzisiejszy Ludowi Bożemu Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Rzeczypospolitej.