1. "Jeden święty, powszechny i apostolski Kościół", jak wyznajemy wspólnie w nicejsko-konstantynopolitańskim wyznaniu wiary z lat 325, 381 i 589, znajduje się w wielu partykularnych chrześcijańskich Kościołach zarówno Zachodu jak i Wschodu, który założony przez Jezusa Chrystusa i zrodzony z Ducha Świętego w dniu Zesłania Ducha Świętego stanowił do roku 1054 jedność. Ludzki grzech, pycha i błędy sprawiły liczne podziały chrześcijaństwa (1054 r., 1517 r. i XVI wiek, 1870 r.).

Dlatego Ojcowie Kościoła wzywali: "Kościół zawsze musi się reformować" ("Ecclesia semper reformanda") "w głowie i w członkach" ("in capite et in membris"). Tej starej zasady trzymali się "reformatorowie" (Piotr Vaud - Waldus, 1170, John Wiklef 1360, Jan Hus +1415, Hieronim Savonarola 1475). Jednym z największych reformatorów Kościoła XVI w oprócz ks. Ulricha Zwingliego i ks. Jana Kalwina był niewątpliwie ks. dr Marcin LUTER (1483-1546), augustiański mnich i profesor teologii w Wittenberdze.

2. Nauka ks. dr. Marcina Lutra i innych reformatorów luterańskich zawarta została w księgach symbolicznych zawartych w Księdze Zgody z roku 1580 (Liber Concordiae), które są (norma normata) wiernym wykładem Pisma Świętego jedynego źródła wiary i nauki chrześcijańskiej w duchu luterańskim.

3. Najważniejsze 4 zasady luteranizmu, stały się pryncypiami całego protestantyzmu. Są to:

sola Scriptura - jedynie Pismo Święte.

solus Christus - jedynie Chrystus.

sola gratia - jedynie łaska.

sola fide - jedynie wiara.

4. Zgodnie z nauką Pisma Świętego nauczamy więc:

* Pismo Święte, Słowo Boże, Biblia jest jedynym źródłem i normą wiary chrześcijańskiej i życia chrześcijańskiego (norma normans).

* Nie ma w nikim innym zbawienia jak tylko w Jezusie Chrystusie, naszym jedynym Zbawicielu, Odkupicielu i Pośredniku, ukrzyżowanym i zmartwychwstałym Panu. Jego krzyż jest drogą do odkupienia i zbawienia. Luterańska "teologia krzyża" ("theologiae crucis") stawia krzyż Jezusa Chrystusa podobnie jak ap. św. Paweł w centrum nauki i życia Kościoła. ("My zwiastujemy Chrystusa ukrzyżowanego" - 1 Kor 1,23)

* Wierzący zostaje usprawiedliwiony jedynie z łaski Bożej, bez zasług (meritum). Zbawienia nie można zyskać przez zasługi.

* Wiara w Jezusa Chrystusa daje zbawienie. "Bez wiary nie można podobać się Bogu" (Hbr 13,6). Wiara jest zupełnym zaufaniem ("fidutia") Bogu. Dobre uczynki nie są zasługami, lecz owocami żywej wiary. Wiara musi być czynna w miłości.

Chrześcijanin czyni dobrze nie po to, aby być zbawionym, ale dlatego, że jest zbawiony.

Dla luteran nauka o usprawiedliwieniu to zasadniczy "artykuł stania i upadku Kościoła" ("articulus standis et cadentis ecclesiae"), od którego luteranizm nie może odstąpić. Tak więc luteranizm zgodnie z nauką pism apostolskich (szczególnie ap. św. Paweł) mocno akcentuje, że

grzeszny człowiek może być usprawiedliwiony przez Boga darmo z łaski Bożej przez wiarę w Jezusa Chrystusa (por. Ga 2,16. Rz 3,24.28).

Po 31 latach dialogu teologicznego Światowej Federacji Luterańskiej z Kościołem Rzymskokatolickim na powyższy temat, w Święto Reformacji, dnia 31 października 1999 r. podpisana została w Augsburgu wspólna deklaracja luterańsko-katolicka o usprawiedliwieniu z łaski przez wiarę w Jezusa Chrystusa. W dokumencie tym luteranie i katolicy stwierdzają,, że " jesteśmy zbawieni wyłącznie w oparciu o Boże miłosierdzie." Także luterańska nauka: "jednoczesnie usprawiedliwieni i grzeszni"( "simul iustus et peccator") została przez obie strony po dłuższym dialogu zaakceptowana. Wierzący są usprawiedliwionymi grzesznikami. Jedno drugiego nie wyklucza. Jednocześnie oba Kościoły zniosły wszystkie wzajemne potępienia (anatemy) XVI wieku dotyczące tej właśnie nauki.

5. Słowo Boże i Sakramenty Święte są kanałami łaski Bożej i środkami zbawienia. Przez Słowo i Sakrament darowana jest nam łaska Boża. Sakramenty są widzialnym Słowem Bożym. Uznajemy dwa sakramenty (pierwotnie były trzy: pokuta), które są biblijnymi i ekumenicznymi sakramentami: Sakrament Chrztu Świętego (tu włączona została pokuta) i Sakrament Ołtarza (Wieczerza Pańska, Komunia Święta, Eucharystia). Obowiązkiem każdego ewangelika jest czytanie i słuchanie Słowa Bożego, oraz częsty udział ochrzczonych i konfirmowanych w Sakramencie Ołtarza.

6. Chrzest i wiara w Jezusa Chrystusa są koniecznymi warunkami zbawienia. Chrzcimy dzieci rodziców wierzących i nie ochrzczonych dorosłych, którzy przez katechumenat uwierzyli w Jezusa Chrystusa. Chrzest gładzi karę za grzech pierworodny, choć sam grzech pozostaje. Dlatego "przez codzienny żal i pokutę ma być utopiony w nas stary Adam i umrzeć ze wszystkimi grzechami i złymi pożądliwościami, natomiast ma codziennie wyłaniać się i powstawać nowy człowiek, który by w sprawiedliwości i czystości żył wiecznie przed Bogiem." W ten sposób chrzest ma permanentne działanie u wierzących.

7. Sakrament Ołtarza udzielany jest na mocy Chrztu Świętego wszystkim konfirmowanym (konfirmacja = potwierdzenie, przypomnienie oraz odnowienie przymierza Sakramentu Chrztu Świętego w około 14 - 15 roku życia) pod dwiema postaciami (chleba i wina), zgodnie z ustanowieniem Pana Jezusa. Luteranie na podstawie nauki o wszechobecności Jezusa Chrystusa (Ubiquitas Corporis Christi) wierzą, że w Wieczerzy Świętej (Eucharystii) "w", "z" i "pod" postaciami chleba i wina jest prawdziwie, substancjalnie, realnie, cieleśnie i rzeczywiście obecne ciało i krew Jezusa Chrystusa (nauka o konsubstancjacji). Luteranizm odrzuca naukę o transsubstancjacji (przeistoczeniu), jak również o symbolicznym tylko znaczeniu Wieczerzy Pańskiej.

8. Święte obrzędy takie jak: konfirmacja, spowiedź (pokuta), małżeństwo, ordynacja i konsekracja (wyświęcenie biskupa, księdza - prezbitera i diakona), modlitwa u chorych i umierających nie są sakramentami, ponieważ brak im jest niektórych cech sakramentalnych (ustanowienie przez samego Jezusa Chrystusa, widzialny znak i niewidzialna łaska Boża), są jednak ważnymi obrzędami życia chrześcijańskiego i życia Kościoła.

9. SPOWIEDŹ. Praktykujemy:

* spowiedź powszechną (publiczną) w kościele,

* spowiedź prywatną u księdza dla tych, którzy pragną szczególnej osobistej pociechy i osobistej absolucji (rozgrzeszenia),

* spowiedź codzienną w modlitwie przed Bogiem.

10. Kościół jest zgromadzeniem wierzących (congregatio fidelium) i społecznością świętych (comunio sanctorum: "Wierzę w ... święty Kościół powszechny, społeczność świętych"), w których Słowo Boże jest czysto i wiernie nauczane, a Sakramenty Święte są sprawowane i udzielane zgodnie z ustanowieniem Pana Jezusa. Głową Kościoła jest sam Jezus Chrystus, który kieruje Kościołem przez Ducha Świętego.

11. URZĄD KOŚCIOŁA. Zgodnie z Nowym Testamentem istnieje w Kościele powszechne kapłaństwo wiernych, które ma udział w kapłaństwie Jezusa Chrystusa przez. Chrzest Święty, który według ks. M. Lutra "jest prawdziwym święceniem kapłańskim". Obowiązkiem każdego wierzącego jest sprawowanie powszechnego kapłaństwa w swojej rodzinie, w otoczeniu, w Kościele. Kościół Ewangelicki nie zna kapłaństwa hierarchicznego. To samo kapłaństwo publicznie w Kościele mogą sprawować tylko osoby powołane przez ordynację (ustanowienie, wyświęcenie), lub konsekrację (poświęcenie, wyświęcenie). Kościół uznaje jeden urząd duchowny zwiastowania Słowa Bożego i sprawowania Sakramentów Świętych. Ten jeden urząd ma w Kościele trzy misje do spełnienia jako:

* Diakon, Diakonka (także Siostra Diakonisa): służba charytatywna, funkcja pomocnicza w Kościele.

* Prezbiter - ksiądz: zwiastowanie Słowa Bożego i sprawowanie Świętych Sakramentów, funkcja kierownicza (proboszcz) w parafii.

. Biskup: nadzorowanie w Kościele i w Diecezji, aby Słowo Boże czysto i wiernie było zwiastowane a Sakramenty Święte były zgodnie z ustanowieniem Jezusa Chrystusa sprawowane i udzielane, troska o zachowanie jedności Kościoła, kierowanie Diecezją, lub całym krajowym Kościołem. W urzędzie Kościoła zachowywana jest sukcesja apostolska:

* w przekazywaniu wiary apostolskiej (successio fidei), w nauczaniu Kościoła, w trwaniu w nauce apostolskiej

* w przekazywaniu urzędu apostolskiego (successio ordinis) przez modlitwę i włożenie rąk biskupa (biskupów) i księży powołanych do dokonania ordynacji lub konsekracji. Kościół Ewangelicko - Luterański na świecie uznaje zarówno "sukcesję episkopalną" (biskupów), jak też i "sukcesję prezbiterską (prezbiterów - księży). Obie obecne są w Kościele Luterańskim od czasów Reformacji XVI wieku. Reformacja była przeciwna monarchicznemu episkopatowi (jednoosobowe kierownictwo), ale nigdy nie była przeciwna historycznemu episkopatowi.

Historyczną sukcesję apostolską biskupów w dawnej Polsce szczególnie podkreślali Bracia Czescy (Unitas Fratrum - Jednota Braterska), którzy osiedlili się w Wielkopolsce - 1548 (Leszno Wlkp., Żychlin k/Konina) i przyznawali się do Konfesji Augsburskiej. Historyczną sukcesję apostolską biskupów sami otrzymali od Waldensów w roku 1467 i przekazywali ją nieprzerwanie swoim biskupom uważając ją za wielkie dobrodziejstwo Kościoła. Sukcesję biskupią otrzymali biskupi, którzy nieraz nazywani byli seniorami i konseniorami. Byli to biskupi: Daniel Ernest Jabłoński, Jan Amos Komeński, Piotr Jabłoński, Mikołaj Gertichius, Bythner, Dawid Nitschmann i Mikołaj hr. Zinzendorf (Herrnhut) i inni.

Dzisiaj dzięki lepszemu zrozumieniu "powszechności" i "ekumeniczności" Kościoła, wszyscy obecni luterańscy biskupi w Polsce posiadają sukcesję apostolską biskupów, którą otrzymali przez modlitwę do Ducha Świętego i włożenie rąk, przede wszystkim luterańskich biskupów krajów skandynawskich (Szwecja, Finlandia, Dania), Niemiec, Czech, Słowacji, Litwy, którzy zachowali, lub w ostatnich latach także przyjęli łańcuch nieprzerwanego przekazywania urzędu biskupiego Kościoła, a ponadto czterej nasi biskupi bezpośrednio, albo pośrednio posiadają sukcesję biskupią otrzymaną także z rąk biskupów innych Kościołów Chrześcijańskich: ewangelicko-unijnego (Bp Joachim Rogge, Bp Klaus Wollenweber), ewangelicko-reformowanego (Bp Zdzisław Tranda), starokatolickich Unii Utrechckiej (Bp Wiesław Skołucki, Bp Zdzisław Koralewski i Bp Jerzy Szotmiller), prawosławnego (Abp Jeremiasz), rzymsko-katolickiego (Bp Jan Tyrawa) i w dwóch przypadkach także ewangelicko-metodystycznego (Bp Edward Puślecki).

Tak więc historyczną sukcesję apostolską posiadają obecnie w naszym Kościele w Polsce wszyscy biskupi:

* ks. bp Jerzy Samiec (Zwierzchnik Kościoła od 6 I 2010)
* ks. bp Jan Cieślar (Diecezja Warszawska)
* ks. bp prof. dr hab. Marcin Hintz (Diecezja Pomorsko - Wielkopolska)
* ks. bp dr Adrian Korczago (Diecezja Cieszyńska)
* ks. bp Waldemar Pytel (Diecezja Wrocławska)
* ks. bp Paweł Hause (Diecezja Mazurska)
* ks. bp dr Marian Niemiec (Diecezja Katowicka)
* ks. bp Marcin Makula (Ewangelicki Biskup Wojskowy)

12. Święci. Ponieważ Kościół jest społecznością świętych, dlatego nie kanonizujemy, ani też nie modlimy się do świętych. Czcimy świętych z przeszłości i teraźniejszości przez naśladowanie ich wiary i dobrych uczynków (Augsburskie wyznanie wiary art. XXI). Ich stawiamy sobie za wzór wiary i w naśladowaniu ich życia w naszym codziennym życiu.

13. Mariologia - Maria Panna, Matka naszego Pana należy do grona świętych, ponieważ należała do Kościoła trwając razem z apostołami na modlitwie i łamaniu chleba. Luterańskie symbole wiary nazywają ją: "...czystą, świętą Dziewicą...", "... najgodniejszą najwyższej czci" (dignissima amplissimis honoribus) ze wszystkich kobiet na ziemi. Kościół luterański uznając uchwały pierwszych 7 soborów ekumenicznych, zgodnie z uchwałą III Soboru w Efezie z r. 431 uznajemy, że Maria Panna jest Matką Bożą, Bogurodzicą (Theotokos, Dei Genitrix), ponieważ urodziła wcielonego Boga, Jezusa Chrystusa - Boga i Człowieka w jednej Osobie. (Marcin Luter w Małym Katechizmie: "Wierzę, że Jezus Chrystus prawdziwy Bóg z Ojca w wieczności zrodzony, a zarazem prawdziwy Człowiek z Marii Panny narodzony jest moim Panem"). Jednak Artykuły Szmalkaldzkie nauczają: "... nie potrzebujemy wzywania świętych, chociażby nawet była to rzecz cenna, jednak jest to rzeczą bardzo zgubną. Chociaż aniołowie w niebie, a święci na ziemi, a może także i w niebie, modlą się za nas (jak zresztą i Chrystus czyni), to jednak z tego nie wynika, iż mamy aniołów i świętych wzywać, uwielbiać i czynić jako patronów i orędowników ...(....) Jest to bowiem bałwochwalstwo, gdyż taki zaszczyt przyznawać należy jedynie Bogu." (Artykuły Szmalkaldzkie, cz. II,25-26). Dlatego Kościół Ewangelicko - Augsburski modli się tylko i wyłącznie do Boga w Trójcy Świętej Jedynego (I przykazanie: "Jam jest Pan, Bóg twój. Nie będziesz miał innych bogów obok Mnie"). Jeden jest tylko Orędownik - Jezus Chrystus, który wraz z Duchem Świętym przyczynia się za nami u Ojca.

14. KULT - SŁUŻBA BOŻA. Porządek nabożeństwa luterańskiego w zasadzie nie odbiega od porządku nabożeństwa wczesnochrześcijańskiego i średniowiecznego, od porządku mszy Kościoła Zachodniego i liturgii eucharystycznej Kościoła Wschodniego. Różni się jedynie od nich teologicznie. Marcin Luter przy reformie mszy usunął z niej jedynie to co "que sonant oblationem" ("co zalatuje ofiarą"). Nabożeństwo luterańskie nie jest więc powtórzeniem bezkrwawej ofiary Jezusa Chrystusa składanej Bogu przez ludzi (kapłana), lecz ofiarą Boga darowaną w Jezusie Chrystusie ludziom, jest wspomnieniem i uobecnieniem w Słowie i Sakramencie ofiary Chrystusa. Istotę nabożeństwa ewangelickiego określił Marcin Luter w kazaniu na poświęceniu kościoła zamkowego w Torgawie w roku 1544 w słowach: "... aby tu sam Pan Chrystus przemawiał do nas w Słowie Swoim świętym, a my abyśmy z Nim mówili przez modlitwę, psalmy i pieśni pochwalne." Liturgia luterańska od XVI wieku sprawowana jest w każdym kraju w języku narodowym wiernych.

15. STROJE LITURGICZNE. Zarówno stroje liturgiczne jak i wyposażenie świątyni, luteranizm uważa za tzw. "adiafora" tzn. "rzeczy nieistotne". Stąd istnieje w tych sprawach w luteranizmie światowym wielka różnorodność, co stwarza bogactwo form liturgicznych.

Od czarnej profesorskiej togi z befką (Niemcy i niektóre kraje Europy Środkowej), poprzez komże, albę i stułę w kolorze liturgicznym, a także ornat, kapa, mitra i pastorał (kraje skandynawskie, kraje nadbałtyckie, Kanada, Ameryka, Australia, Afryka, Indie). Na takie bogactwo form liturgicznych zezwalają księgi symboliczne. Dlatego od początku światowy luteranizm reprezentuje takie liturgiczne bogactwo form i "jedność w różnorodności."

Pragmatyka Służbowa z dnia 28 listopada 1999 r. , jak również próbna Agenda dopuszcza dla duchownych luterańskich w Polsce trzy alternatywne stroje liturgiczne:

* czarna toga z białą befką i biret (używane od roku 1811 na mocy dekretu króla pruskiego Fryderyka Wilhelma III najpierw w Prusach, a później i w innych krajach)),

* biała komża tzw. "alba silesiana" czyli "alba śląska" zakładana na czarną togę (komża używana jest od czasów Reformacji w Księstwie Cieszyńskim, oraz w formie białej "rokiety" na Słowacji i na południu Niemiec (Württemberg) ).

. biała (kremowa, jasna) alba sięgająca do kostek, kroju skandynawskiego, ze stułą w kolorze liturgicznym odpowiadającym niedzieli lub świętu roku kościelnego (stuła oznacza urząd Kościoła).

Jest to ogólnoświatowy strój liturgiczny duchowieństwa luterańskiego, używany w Kościele Zachodnim od najdawniejszych czasów chrześcijaństwa (pierwotnie był to strój chrzestny. Chrzest odbywał się w noc Wielkanocną, a katechumeni przez tydzień chodzili ubrani w białych albach aż do Niedzieli Quasimodogeniti jeszcze do dziś nazywanej też Niedzielą Białą albo " w bieli" - "in albis"), także w luteranizmie od czasów Reformacji XVI wieku aż po dzień dzisiejszy w niektórych Kościołach luterańskich.

Alba jako dawny strój chrzestny dla wszystkich chrześcijan, po dzień dzisiejszy może być używana (bez stuły) w służbie Bożej także i przez nieordynowanych członków Kościoła (np. studenci teologii, praktykanci, lektorzy, organista, kościelny). Dziś także za przykładem skandynawskich i amerykańskich Kościołów luterańskich i w naszym Kościele w Polsce (np. Parafie: Bielsko, Stare Bielsko, Wisła - Jawornik) używają alby dla konfirmantów w dniu konfirmacji. Zaletą tego jest, że młodzież (zarówno dziewczęta jak i chłopcy) ubrani są jednakowo i skromnie, bez niepotrzebnych wydatków dla rodziców, a zarazem alba przypomina wszystkim ich własny Chrzest Święty, którego potwierdzeniem i przypomnieniem jest przecież konfirmacja.

16. STANY PO ŚMIERCI. Zgodnie z nauką Biblii uznajemy tylko dwa stany po śmierci:

* niebo (bliskość Boga: "A tak zawsze z Panem będziemy".),

* piekło (wieczne oddalenie od Boga: "Idźcie przeklęci w ogień wieczny".).

Odrzucamy naukę o czyśćcu, jak również związaną z nią naukę o odpustach za żywych i umarłych.

Luteranizm nie zabrania jednak modlić się za umarłych i wspominać ich przed Panem w modlitwie. (Obrona Augsburskiego Wyznania Wiary uczy w art. XXIV, 94:"...dawni autorowie mówią o modlitwie za zmarłych, której my nie zakazujemy - ...de oratione pro mortuis, quam nos non prohibemus..."). Luteranizm stanowczo odrzuca natomiast msze za umarłych, gdyż msza (Wieczerza Pańska) jest przez Pana Jezusa ustanowiona dla żywych, a nie dla i za umarłych. Ona umarłym nic pomóc już nie może i pomóc nie musi, jeśli w tym życiu we wierze przyjęli Chrystusa jako swego Pana i Zbawiciela i oczyszczeni zostali Jego krwią.

17. Kościół Ewangelicko - Augsburski (Luterański) w Rzeczypospolitej Polskiej nieprzerwanie od XVI wieku istnieje na terenie naszej Ojczyzny. Należeli do niego w przeszłości i należą także obecnie sławne i wybitne postacie Polskiego Narodu, zasłużeni dla kultury, sztuki, muzyki, techniki i innych dziedzin, zarówno rdzenni Polacy, jak też i potomkowie współwyznawców z innych narodów, którzy na zaproszenie Polaków przybyli do Polski, aby tu budować nasz Kraj. Z czasem dla nich Polska stała się także ich własną Ojczyzną, za którą nieraz oddawali swoje życie. Za Kościół i Ojczyznę Polskę oddało życie w czasie II wojny światowej wielu świeckich i duchownych ewangelików, między innymi: Zwierzchnik Kościoła Ks. Biskup Dr Juliusz Bursche i wielu członków Jego rodziny, Ks. Senior Leon May, Ks. Senior Karol Kulisz, Ks. Ryszard Danielczyk, Ks. Józef Nierostek, Ks. Władysław Pawlas i wielu innych duchownych i świeckich naszych współwyznawców.

(Patrz: Jan Szturc - Ewangelicy w Polsce. Słownik biograficzny XVI-XX w. O.W. "Augustana" Bielsko - Biała 1998 r.)

18. WŁADZE KOŚCIOŁA. Najwyższą władzą ustawodawczą Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP jest SYNOD KOŚCIOŁA wybrany w sposób demokratyczny z grona wszystkich duchownych (15 osób), oraz z świeckich członków Synodów Diecezjalnych, jak również przedstawicieli organizacji i duszpasterstw środowiskowych Kościoła (około 60 członków) na okres 5 lat.

Synod Kościoła wybiera:

* PREZESA SYNODU, którym może być duchowny lub świecki członek Synodu Kościoła,

* RADĘ SYNODALNĄ (2 duchownych i 2 świeckich) na okres 5 lat,

* BISKUPA KOŚCIOŁA, który jest duchownym Zwierzchnikiem i Pasterzem Kościoła,

a z urzędu także Prezesem Konsystorza.

* KONSYSTORZ - naczelną władzą administracyjną Kościoła w Polsce i Kierownictwo Kościoła na okres 5 lat: świeckiego Wiceprezesa Konsystorza, oraz 3 radców konsystorskich z grona duchownych i 3 radców świeckich członków Kościoła.

Od dnia 6 stycznia 2001 r. Biskupem Kościoła i Prezesem Konsystorza jest ks. Biskup Jerzy Samiec, który rezyduje w Warszawie.

Prezesem Synodu Kościoła jest ks. dr Adam Malina, proboszcz w Katowicach- Szopienicach, Hołdunowie, Mysłowicach i Sosnowcu.

19. WŁADZE DIECEZJI. Kościół składa się z 6 diecezji (cieszyńska, katowicka, mazurska, pomorsko - wielkopolska, warszawska i wrocławska.). Wybrani świeccy przedstawiciele parafii wraz ze wszystkimi duchownymi Diecezji stanowią Synod Diecezjalny.

Synod Diecezjalny wybiera:

. Biskupa Diecezjalnego z pośród duchownych diecezji.

. Radę Diecezjalną (1 duchowny radca, który w sprawach duchowych jest zastępcą Biskupa Diecezjalnego, oraz świeckiego Kuratora Diecezji i 1 świeckiego radcę diecezjalnego.)

20. PARAFIE I FILIAŁY danej diecezji tworzą samodzielne jednostki kościelne posiadające osobowość prawną: parafie i podległe parafiom filiały.

Zgromadzenie Parafialne składające się z członków Parafii, którzy są konfirmowani, ukończyli 18 rok życia i opłacili składkę kościelną (1 procent od dochodu) za miniony rok, wybiera:

. Proboszcza,

. Radę Parafialną.

Proboszcz jest duchownym zwierzchnikiem i pasterzem Parafii. Do pomocy w dużych parafiach może być wybrany proboszcz pomocniczy, lub przydzielony przez Konsystorz wikariusz. Wszystkim duchownym luterańskim w Polsce od czasów Reformacji przysługuje tytuł "ksiądz" (Ksiądz Biskup, Ksiądz Proboszcz, Ksiądz Dziekan, Ksiądz Wikariusz, Ksiądz Prefekt). Prawo Kościoła Luterańskiego w Polsce nie przewiduje co najmniej od 60 lat dawnego tytułu "pastor" używanego w północnych Niemczech zarówno przez ewangelików, jak też i katolików. Dziś w Polsce tytułem "pastor" posługują się protestanckie Kościoły tzw. "ewangelikalne".

W Parafiach i Filiałach, w których nie ma wybranego proboszcza, Konsystorz mianuje proboszcza - administratora ze wszystkimi uprawnieniami proboszcza. Może on jednak, podobnie jak wikariusz, gdy zajdzie taka potrzeba, być przeniesiony przez Konsystorz na inne stanowisko i do innej parafii.

Od dnia 28 listopada 1999 r. do urzędu duchownego Kościół włączył także stałych: diakonów, diakonki i siostry diakonise, którzy po święceniach diakonackich otrzymanych od biskupa diecezjalnego zajmują się głównie pracą charytatywną, diakonijną, dydaktyczną, liturgiczną, oraz wszelką pomocą biskupom i proboszczom.

21. DUSZPASTERZE i DUSZPASTERSTWA. Przyszli duchowni i katecheci kształcą się w państwowej, wyższej uczelni teologicznej - w Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie, w której studia trwają 5 lat. Wszyscy duchowni i katecheci posiadają conajmniej tytuł magistra teologii lub pedagogiki religijnej.

Kościół prowadzi także duszpasterstwo młodzieżowe, wojskowe, więzienne i szpitalne. Niektórzy duchowni zatrudnieni są w ponadparafialnych jednostkach kościelnych, w Wydawnictwie "Augustana" w Bielsku-Białej (ks. Jerzy Below), w Centrum Misji i Ewangelizacji (Szkoła Biblijna) w Dzięgielowie koło Cieszyna (dk. Paweł Gumpert), oraz w ogólnopolskim duszpasterstwie młodzieżowym (ks. Tymoteusz Bujok). CME organizuje każdego roku w pierwszym tygodniu lipca Tydzień Ewangelizacyjny w Dzięgielowie.

22. DIAKONIA KOŚCIOŁA. Kościół powołał także "DIAKONIĘ KOŚCIOŁA," diakonię diecezjalna i parafialną, która zajmuje się pracą charytatywną w Kościele, w Diecezji, w Parafii. Prezesem "Diakonii" w Polsce ks. bp senior Ryszard Bogusz.

23. DIAKONAT. W Dzięgielowie koło Cieszyna znajduje się jedyny polski Żeński Diakonat Ewangelicki "Eben-Ezer". Siostry diakonise zajmują się pracą charytatywną, diakonijną i ewangelizacyjną.

24. DOMY OPIEKI. Kościół posiada domy opieki dla dorosłych: Dzięgielów, Bielsko-Biała, Bytom - Miechowice, Zagórów, Chylice k. Warszawy, Węgrów i Mikołajki.

25. BRATNIA POMOC IMIENIA GUSTAWA ADOLFA (króla szwedzkiego) jest organizacją zajmującą się niesieniem pomocy materialnej diasporze kościelnej. Prezesem Bratniej Pomocy im. G.A. jest ks. bp Marcin Makula

26. WYDAWNICTWO "AUGUSTANA" wydaje dla Kościoła:

* czasopismo "ZWIASTUN EWANGELICKI" (dwutygodnik – ks. Jerzy Below),

* książki,

* kalendarze,

* podręczniki dla dzieci i młodzieży,

* śpiewniki,

* księgi liturgiczne.

27. DZIAŁALNOŚĆ EKUMENICZNA I MIĘDZYNARODWA. Kościół Ewangelicko - Augsburski w Rzeczypospolitej Polskiej od samego początku, tzn. od 1947 r. jest członkiem Światowej Federacji Luterańskiej w Genewie (ŚFL), od 1948 r. członkiem Światowej Rady Kościołów w Genewie (ŚRK) i Polskiej Rady Ekumenicznej (PRE). Jest także członkiem Konferencji Europejskich Kościołów w Genewie (KEK)

Za pośrednictwem tych organizacji prowadzi także liczne międzynarodowe i międzywyznaniowe dialogi ekumeniczne. Działalność ekumeniczna należy także do istoty Kościoła.

W Polsce Kościół Ewangelicko - Augsburski prowadził dialog ekumeniczny:

* z Kościołem Ewangelicko - Reformowanym (1570, 1970),

* z Kościołem Ewangelicko - Metodystycznym (1994),

w sprawie wspólnoty ambony i ołtarza (interkomunia i intercelebracja, oraz wspólny urząd Kościoła). Dialogi te zostały zakończone pomyślnie i podpisano stosowne porozumienia międzykościelne.

* z Kościołem Rzymskokatolickim prowadzony był w roku 1979 dialog teologiczny w sprawie wzajemnego uznania Chrztu Świętego (Ks. Radca Jan Motyka, Ks. dr Tadeusz Wojak, Ks. Senior Ryszard Trenkler i Ks. Jan Gross) i w dniu 11 maja 1979 został podpisany protokół wzajemnego uznania Chrztu Świętego i możliwości dopuszczenia przynajmniej jedno z rodziców chrzestnych innego wyznania do Chrztu Świętego w innym Kościele (patrz:"Jeden Chrzest" str. 40-41). Obecnie powołana została przez Konsystorz Kościoła EA w RP oraz przez Konferencję Episkopatu Kościoła RK w Polsce Komisja d/ s Dialogu Teologicznego w sprawie: małżeństw o różnorodnej przynależności wyznaniowej, uznania urzędu Kościoła i interkomunii.

Kościół Ewangelicko - Augsburski współpracuje z innymi Kościołami Chrześcijańskim należącymi do Polskiej Rady Ekumenicznej i w ramach PRE prowadzi dialog ekumeniczny z Kościołem Rzymsko-Katolickim w Polsce, który nie jest członkiem Polskiej Rady Ekumenicznej.

W okresie światowego Ekumenicznego Tygodnia Powszechnej Modlitwy o Jedność Chrześcijan ( 18 - 25 I oraz od Niedzieli Exaudi do Zesłania Ducha Świętego) wszystkie Kościoły, w tym także i Kościół Ewangelicko - Augsburski w Polsce, gromadzą się na wspólnej modlitwie o jedność chrześcijan. Wspólne nabożeństwa ekumeniczne odprawiane są tak z Kościołami Polskiej Rady Ekumenicznej, jak i z Kościołem Rzymsko - Katolickim, oraz z innymi Kościołami Chrześcijańskimi w Polsce nie należącymi do Polskiej Rady Ekumenicznej.

Ruch ekumeniczny w naszym Kościele nie prowadzi jednak do zacierania luterańskiej tożsamości wyznaniowej, lecz do tolerancji, wzajemnego zrozumienia się, pomocy, okazywaniu miłości chrześcijańskiej i wspólnej modlitwy o jedność, o którą prosił Chrystus Pan w swej przedśmiertnej arcykapłańskiej modlitwie: "Aby wszyscy byli jedno... w nas" (Ew. św. Jana 17).

Natomiast dialog nad nauką Kościołów, dialog teologiczny i naukowy prowadzą odpowiednie krajowe i światowe gremia teologiczne reprezentujące poszczególne Kościoły (np. Światowa Federacja Luterańska, Światowa Rada Kościołów, Watykan), które wypracowują odpowiednie dokumenty i konsultują je z Kościołami. Chociaż wspólne kontakty ekumeniczne nie są zawsze jednoznaczne z akceptacją poglądów, nauki i kultu innych Kościołów Chrześcijańskich, to jednak współpraca pomiędzy chrześcijanami w świecie zlaicyzowanym i uległym różnym niebezpieczeństwom (sekty, religie niechrześcijańskie) jest bardzo pożądana. Kościoły mogą współpracować ze sobą w chrześcijańskiej miłości i szacunku na wielu płaszczyznach i w wielu dziedzinach codziennego życia nie tracąc nic ze swej tożsamości wyznaniowej.