W dniach od 1-5. czerwca 2001 roku uroczyście obchodzono w Legnicy oraz w Legnickim Polu 760. rocznicę bitwy pod Legnicą. Z tej okazji odbyły się: specjalna konferencja naukowa Legnica 1241, uroczystości religijne i specjalna sesja Rady Miasta.

Dnia 1. czerwca br. w Legnickim Polu przed tamtejszym barokowym kościołem odbyły się uroczystości religijne z udziałem służb mundurowych. Na uroczystości przybyli m.in.: prymas Czech ks. kardynał Miroslav Vlk, ks. bp generał Sławoj Leszek Głódź, ks. bp Tadeusz Rybak ? zwierzchnik rzymskokatolickiej Diecezji Legnickiej. Kościół Ewangelicko-Augsburski reprezentowali księża Diecezji Wrocławskiej: ks. Jan Zajączkowski, ks. Roman Kluz oraz ks. Cezary Królewicz. Specjalne posłanie skierował do uczestników premier rządu RP prof. Jerzy Buzek.

Dnia 2. czerwca br. w legnickiej katedrze apostołów Piotra i Pawła odbyła się msza św. nawiązująca do rocznicy bitwy pod Legnicą. Obecni byli m.in.: nuncjusz apostolski w Polsce ks. abp Józef Kowalczyk i ks. kard. Henryk Gulbinowicz ? metropolita wrocławski. Obecny był także zwierzchnik Diecezji Wrocławskiej Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP ks. bp Ryszard Bogusz wraz z księżmi: Janem Zajączkowskim, Marcinem Orawskim i Cezarym Królewiczem. Po uroczystościach w katedrze na niedalekim placu przed legnicką kurią biskupią miała miejsce uroczystość odsłonięcia i poświęcenia monumentalnego pomnika ku czci Henryka Pobożnego. Na jego cokole znajduje się ogromnych rozmiarów krzyż w złotym odcieniu. W obecności władz wojewódzkich i lokalnych jak również duchowieństwa rzymskokatolickiego i ewangelickiego pomnik poświęcili: abp Józef Kowalczyk, bp Tadeusz Rybak oraz Pan Prezydent Ryszard Kaczorowski.

Inne uroczystości takie jak: widowisko teatralne w plenerze prezentujące przebieg bitwy, koncerty Legnickiej Orkiestry Symfonicznej, wystawy i konkursy trwały aż do 5. czerwca. Na specjalnej sesji 4. czerwca br. obradowała także Rada Miasta Legnicy w murach Akademii Rycerskiej. W czasie obrad specjalną Nagrodę Miasta Legnicy otrzymał doc. dr Ryszard Chamer ? prezes Rady Federacji SNT NOT, członek parafii ewangelickiej w Legnicy.

9 kwietnia 1241 roku niedaleko Legnicy rozegrała się bitwa, która przeszła do historii pod nazwą bitwy pod Legnicą lub bitwy na Dobrym Polu. Niektórzy historycy uważają, że w dziejach średniowiecznej Polski nie było innego wydarzenia, które odbiłoby się donioślejszym echem w całej Europie. Od późnego średniowiecza jest ona przedstawiana i udokumentowana jako ocalenie chrześcijaństwa przed mahometańskim najeźdźcą. W wyniku ogłoszonej szeroko przez księcia Henryka Pobożnego, syna Henryka Brodatego, w świecie zachodnim koncentracji wojsk chrześcijańskich pod Legnicą dla stawienia czoła nawale mongolskiej, u boku księcia stanęli przedstawiciele najznamienitszych rodów europejskich. Zgromadzone w ten sposób rycerstwo starło się w bitwie na Dobrym Polu, niedaleko Legnicy. W trakcie walki Tatarzy, korzystając ze wsparcia wojsk ruskich, wywołali panikę w oddziałach zjednoczonych sił chrześcijańskich, w wyniku której stanowiący pokaźny hufiec księcia opolskiego Mieszka wycofał się z pola bitwy. Książe Henryk II Pobożny miał wówczas wyrzec słowa ?Gorze nam się stało?, (co znaczy: spadło na nas wielkie nieszczęście) które uważane są za pierwsze polskie zdanie zapisane w źródle historyczny (G. Labuda), wyprzedza ono, bowiem pod względem chronologicznym polskie zdanie z Księgi Henrykowskiej z około 1270 roku. Książe Henryk Pobożny zginął w walce, a Tatarzy odcięli mu głowę. Mimo, że bitwa wydawała się przegraną, miasto Legnica nie zostało zdobyte, a wojska tatarskie wycofały się z terenów Polski.

W rocznikach Jana Długosza możemy znaleźć ciekawe słowa: Kiedy książę Henryk wychodził ze swoimi oddziałami z miasta Legnicy, by podjąć wojnę z Tatarami, ze szczytu kościoła NMPanny, w którym poprzedniego dnia złożono ofiary Boskiemu Majestatowi dla zapewnienia bezpieczeństwa jemu i jego wojsku, zsunął się kamień i spadł koło głowy jadącego w swej wspaniałej zbroi księcia i omal nie rozbił mu głowy. Ten wypadek uznali wszyscy za ostrzeżeni z nieba, albo ? jak było rzeczywiście ? za zła wróżbę. Wskazywał on niezawodnie na niebezpieczeństwo, na które w starciu, w mającej nastąpić walce, miał się narazić książę Henryk i jego wojsko.

Kościół, z którego wyruszył książę Henryk II Pobożny na bitwę z Tatarami był, kilka wieków później, pierwszym kościołem ewangelickim w Legnicy i jednym z pierwszych kościołów ewangelickich na Śląsku. Obecnie jest kościołem parafialnym Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Legnicy. W jego wnętrzu bitwa pod Legnicą została przedstawiona na dwóch witrażach, odnowionych przez legnicką parafię ewangelicką w roku 1992. Pierwszy wykonany przez Otto Linnemanna w roku 1905 ukazuje postać Henryka Pobożnego podczas nabożeństwa przed bitwą. Drugi wykonany również w 1905 roku przez Carla de Bouche, umieszczony w nawie ołtarzowej, przedstawia scenę znalezienia ciała księcia Henryka przez jego matkę Jadwigę, uznawaną w kościele rzymskokatolickim za świętą. Oba witraże wraz z innymi można zobaczyć na stronie internetowej parafii ewangelickiej w Legnicy pod adresem: www.legnica.luteranie.pl

Bitwa pod Legnicą znalazła swoje miejsce także w wielu utworach literackich. Można wymienić wiele nazwisk. W latach 30.-40. XIX wieku w wychodzącym w Lesznie ?Przyjacielu Ludu? czy w latach 50. ?Tygodniku Cieszyńskim? oraz ?Gwiazdce Cieszyńskiej?. W roku 1839 August Bielowski napisał Pieśń o Henryku Pobożnym ? stanowiącą poetycką parafrazę tekstu Jana Długosza. W roku 1850 Paweł Stalmach na łamach ?Tygodnika Cieszyńskiego? prezentuje rymowany utwór Bój w Dobropolu, czyli opisanie wojny książąt śląskich z Tatarami w r. 1241. Józef Ignacy Kraszewski tragedii Henryka Pobożnego poświęcił prolog do powieści z roku 1879 Syn Jazdona. W 1896 roku Wojciech Dzieduszycki napisał tragedię-misterium Książę Henryk. Stanisław Wyspiański, który gościł w kościele Mariackim w Legnicy, jeden z sześciu swoich rapsodów historycznych, pisanych w latach 1900-1903, poświęcił Henrykowi Wtóremu. W końcowej części rapsodu duch księcia Henryka wyjaśnia potrzebę i sens swojej ofiary. Także Zofia Kossak-Szczucka w roku 1930 napisała powieść Legnickie Pole.

760 rocznica bitwy pod Legnicą stała się pretekstem do wielu refleksji. Z pewnością trzeba umieć rozgraniczyć to, co jest legendą, co prawdą a co jedynie fikcją literacką w odniesieniu do legnickiej bitwy. Jan Długosz zanotował, że Tatarzy spustoszywszy i spaliwszy wsie naokoło Legnicy, udali się do Otmuchowa. Dlatego na podstawie jego relacji można stwierdzić, że bitwa przyczyniła się do odwrotu wojsk tatarskich i tym samym ochroniła wówczas chrześcijańskie narody Europy.

Tekst: ks. Cezary Królewicz

Legnica 5.06.2001r.